Салкын урамнан кергәч, монда җылы һәм рәхәт, телевизор эшләп тора, тирәмдә ягымлы йөзле, тәмле телле кызлар йөгерешеп йөри: гламур журналлар, хуш исле кайнар чәй, куертылган сөт салынган кофе тәкъдим итәләр. Теләсәң, колакчыныңны киеп, йомшак диванда музыка тыңлый аласың. Әмма мин башкалар төсле, йөземә битараф кыяфәт чыгарып, тик кенә утыра белмим шул: һәркайдан кызыклы детальләр эзлим, кеше күрмәгәнне күреп алып сөенәм, ә кайвакытта һич кирәкмәгән нәрсәгә борынымны тыгып, кәефемне бозарга да күп сорамыйм – журналистлык һөнәрем “чир”гә әйләнгән, нишләтәсең... Бүген менә миннән кул сузымында гына чып-чын могҗиза тудыручы, зифа буйлы яшь ханымны һәм аның күңел биреп башкарган эшен кызыксынып күзәтәм. Модалы итеп кистерелгән, карлыгач канатыдай чем кара куе чәчләре йомры иңбашларына килешле генә таралып төшкән, сөйкемле йөзле, утыз биш яшьләр тирәсендәге чәчтарашның хәрәкәтләре шулчаклы җитез ки, аның үткен тешле кайчысы, әйтерсең, үзеннән-үзе җайлы гына уйнаклап тора. Үз эшенең чын остасы, ипләп кенә, каршысында утырган клиентының күңеленә хуш килерлек матурлык тудыра. Гөлкәй (исемнәрне үзгәрттем) зәвыклы картина иҗат итүче рәссам кебек тоела миңа.

Ул көнне мин аның соңгы клиенты идем. Көне буе аяк өстендә торып, аруталуына карамастан, Гөлкәй минем тыңлаусыз бөдрәләремне бер рәвешкә китерергә омтылып, шактый тырышты, чал чәчләремне чит күзләрдән яшерер, үземне беркадәр яшәртер өчен, вакытын кызганмады, төрле буяуларны аз-маз катнаштырып, бик кызыклы композиция ясады. Сәгатьтән артык әвәрә килә торгач, мине кеше алдында йөзем кызармаслык кыяфәткә кертте – ярыйсы гына сөйкемле ханымга әверелдем. Чәчкә буяу сеңгәнен көтеп утырган арада, чәчтараш ханым белән якыннан аралашып-сөйләшеп китүебезне сизми дә калдык. Мин аның күзләрендәге эчкә яшерелгән тирән моңны күреп, тетрәнеп киттем. “Шулкадәр чибәр ханымны нинди борчу кимерә икән? Әллә берәр якын кешесен югалтканмы, бичара?” – дип гасабиландым. Ә ул, көтмәгәндә-уйламаганда дигәндәй, йомшак тавыш белән: “Ялгыз каеннардан ялгыз мин бүгенге көннәрдә...” – дип, сузып җырлап җибәрде. Өлгергән зәйтүн җимешедәй күзләреннән бәреп чыккан эре яшь бөртекләренең алсу яңаклары буйлап тәгәрәшүен күреп, өнсез калдым. Кайчандыр үз баламны кочагыма алып юаткандай, аны чәчләреннән сыйпап, җылы сүзләр әйтеп тынычландырасым килде. “Сеңлем, ни кайгың бар? Уртаклашсаң, кими ул. Бәлки сөйләп бирерсең?” – дидем. Гөлкәй, беркадәр сынап карап торды да, мине кабат аптырашта калдырып, болай диде: “Хәсрәтемне эчемә җыя-җыя, чиргә сабышам бугай инде мин, апа. Бәлки әллә кайчан кешегә сөйлисем калгандыр. Безнең салонга күптәннән йөрисез бит, сезнең газетада эшләгәнегезне дә беләм. Гыйбрәтләрне күп язасыз, укып кына түгел, файдасы тимәсме дип, кайберләрен “Татарстан яшьләре”ннән кисеп алып, җыеп та барам әле”. Гөлкәй куе керфекләренә эленгән күз яшьләрен сыпырып төшереп, янәшәмә үк килеп утырды да, тыенкы гына тавыш белән үз тормышын бәян итәргә кереште.

– Мин сөйләгәннәрне түкми-чәчми газетага языгыз әле, апа – егерме елдан бирле бер гөнаһсызга күз яшьләремне түктерүче кансыз бәндәләр акылларына килмәсләрме, укыгач, кешедән оялмаслармы? Һичьюгы, башкаларга сабак-гыйбрәт булыр – минем кебек ут йотып яшәмәсләр, – диде ул, мине тагын гаҗәпләндереп. – Беләсезме, эш сәгатем беткәч, өемә кайтып керәсем килми. Анда кансыз-вәхши, эчмәгән килеш “исерек” ирем Иректән башка беркем дә юк. Парлы ялгыз мин апа. Бер түбә астында яшәүче, сау-сәламәт, әзмә-вердәй ирем бар килеш, ун елдан бирле хатын-кыз бәхетеннән мәхрүм, иркәләү-назлауга, җылы сүзгә мохтаҗ булып җан асрыйм... Арабызга өченче кеше керде. Үзе миңа туган тиешле, кияүгә чыкмаган карт кыз. Ирем белән аулакта очрашып йөрүләрен очраклы рәвештә белеп алдым. Оялту-әрләүнең файдасы тимәде. Җитмәсә, ул карт кыз минем башка җитү, иремне тартып алу өчен, мари карчыгына барып, бозым салды. Иремне алыштырып куйдылармыни: кайвакытта үз-үзен тотышы кешегә әйтеп аңлата алмаслык сәергә әверелә. Без ипотекага фатир алган идек, әле аңа түлисе дә түлисе... Икебезнең дә шуннан кала торыр урыныбыз, башка җиргә чыгып яшәр мөмкинлегебез юк. Барлык керемне шул фатир бурычы йотып бара. Элек ирем читкә чыгып акча эшләп кайта, ерак юлларга сәфәргә йөри иде. Хәзер Казанда эшли. Сөяркәле булгач, акчасының яртысы шул азгын бичәгә китеп баруын беләм. Аңа хәтта чәшке тун, тугыз меңлек ак сапожкилар бүләк итте. Ә минем андый затлы киемнәрне төштә дә күрәсем юктыр, мөгаен. Ирем – беренче, бердәнбер мәхәббәтем иде, югыйсә. Утыз алты яшемә җитеп, тәнемә башка бер ир затының тырнак очын да кагылдырганым булмады, тик моңа карап, ирем кадеремне белә дип уйлыйсызмы? Өйләнешкәндә алтын балдак, ак күлмәк алып бирә алмавына да әлләни көенмәгән идем. Кичә генә армиядән кайтып төшкән егетнең нәрсәсе булсын инде, янәсе? Иң мөһиме – без бер-беребезгә үлеп гашыйк идек ул чакта. Хәлле тормыш алып барсалар да, иремнекеләр безгә туй ясамады, ә үз әнием сыерыбызны суеп саткан акчага никах мәҗлесе җыйгач, алар ягыннан килүче, безне котлаучы булмады. Унҗиде яшемдә Иректән балага уздым, кан басымым күтәрелеп интектерде. Авылда фельдшер булып эшләүче каенанам, корсагыма укол кадап, сигез айлык нарасыемның башына җитте. Мин, тиле баш, каенана миңа кан басымын көйләргә булыша дип уйладым. Ясалма тулгак даруы кадавын каян белим соң? Ә таңда үле кыз бала тудырдым. Өч килога якын авырлыкта иде бәгырь кисәгем. Күм-күмгәк түгәрәк йөзе әле дә күз алдымда тора, нәни кулларын сузып, төшләремә керә. Елап уянам. Каенанам үзенең кадерле улын хәерче гаиләдә, исерек, кансыз ата янында тилмереп үскән кызга тиң түгел дип санавын шулай вәхшиләрчә раслады. Сырхауханәдән әни йортына кайтып киттем, ә күңелем Ирекне көтте, өзгәләндем. Анасының явызлыгына ирем гаепле түгел бит. Беркадәр вакыт узгач, Ирек белән янәдән бергә яши башладык. Ирем минем әни йортына күченгәч, каенана безгә нинди генә пычрак гайбәтләр ишеттермәде, нинди генә нахак бәлаләр такмады. Имеш, мин – карак, зиначы, каенатам белән дә фәхешлек кылам, урамнан узган һәр ир заты белән уйнаш итү миңа берни тормый, янәсе. Иремнең күңеле миннән сүрелсен өчен, нинди генә кәмитләр ясамады ул мәгънәсез хатын. Безнең арага чөй кагып, киртә корып, мине генә түгел, үз улын да рәнҗетүен, бәхетсез итүен әллә аңламады, әллә юри шулай кыланды. Без әниләрдә яшәгәндә, мин ир бала таптым. Улыбыз көйсез булды. Яшәргә акча кирәк иде, сабыйны әнигә тоттырып, ашханәгә эшкә чыктым. Тамчы тама-тама да, бозны тишә бит. Каенанам да теләгенә иреште: Ирек белән минем арадан кара мәче узды, ирем ара-тирә эчеп кайта, көнләшеп кул күтәрә башлады. Әниемә аеруча кыенга килде. Ул әтием исән чакта аның холыксызлыгыннан бик нык интеккән, инде тыныч тормышта яши башлаган иде. Мин, тәвәк-кәлләп, Казанга чыгып киттем, чәчтарашлар курсында укыдым, эшкә урнашып, әйбәт кенә акча эшли башладым. Башта юк кына бәягә фатирга кереп яшәдем. Улым әни янында үсте, аны алып килергә мөмкинлегем булмады. Авылыбыз Казанга якын районда булганга, атна саен кайтып йөрдем, балама кием-салым, азык-төлек ташыдым, әнигә хәл кадәренчә ярдәм итәргә тырыштым. Каенанам иремә әле бер, әле икенче кәләш табып караса да, ул башкага өйләнергә ризалашмады, минем янга күченеп килде. Минем тырышлык һәм эшемдәге танышлык белән ипотекага фатир алуга ирештек, аны икебезгә дә рәсмиләштердек. Хәзер моңа үкенәм, билгеле, ләкин терсәк якын да бит, тешләп кенә булмый...

Ул Казанга күченгәч, моннан ун ел элек, янәдән ир бала таптым. Декрет ялымда да озак утыра алмадым, акча бик кирәк булганга, баланы әнигә кайтарып куеп, эшкә чыктым. Әле дә ярый әнием сау-сәламәт иде ул чакта. Балаларны кеше итәргә бик нык булышты, аңа мең рәхмәтлемен. Эштә эт булып арысам да, иремне һәрчак кайнар ризык, якты йөз белән каршыладым, һәр теләген үтәргә ашкынып тордым. Аш-суны тәмле әзерлим мин. Ирек шофер, берара ерак юлларга йөк ташыды. Аның өйгә ашкынып кайтып керүләрен түземсезләнеп көтә, яраткан ризыклары белән кунак урынына сыйлый идем. Ә хәзер элеккеге Ирекнең шәүләсе генә калган кебек тоела миңа. Эчми, тартмый, акчасын санап-исәпләп тота үзе. “Тормыш алып барырга нәкъ шундый кеше кулай түгелме соң?” – диярсез. Юк шул! Сөяркәсенә бик юмарт булса да, миңа 8 Мартта яки туган көнемә күңел хакына өч тиенлек бүләк тә алып кайтып тоттырганы юк. Иң кызганычы – ул мине күралмый, улларыбызны да кыерсыта, шуңа алар бездән аерым яшәргә мәҗбүр. Юктан гына кызып китеп, кыйнап ташларга, теләсә-нәрсә әйтеп хурларга, рәнҗетергә күп сорамый. Бервакыт: “Болай бергә яшәү икебезгә дә газап кына бит инде, әллә аерылышыйкмы?” – дигәнем өчен, буып үтерә язды. Кулыннан ычкынып, көчкә чыгып качтым. “Мин сине беркем белән дә яшәтмим, аерылсаң, башта синең башыңа җитәм, аннан өйгә ут төртәм дә, эченә кереп янам”, – дип куркыта. Әйтерсең, акылына зәгыйфьлек килгән бәндә! Табибларга, һичьюгы, психологка күрсәтеп карарга иде дә бит, сүзләремә колак салмый шул. Бервакыт автобус тукталышына чыгып барганда, артымнан чегән карчыгы куып җитте дә: “Кызый! Иреңә бозым салганнар, аны бөтенләйгә синнән тартып алмакчылар. Тик әлегә булдыра алмыйлар. Булышсаң, аңа син үзең генә булыша аласың. Иреңә бик авыр икәнлеген үзең дә беләсең бит, аны бу афәттән араларга тагын бер кат тырышып кара инде”, – диде. Эсселе-суыклы булып киттем. Өебезгә мәчеттән мулла алып килеп, Коръән укыта башлаган идем, көтмәгәндә, яшь хәзрәтнең хәле китте, йөрәген тотып егылды, “Ашыгыч ярдәм” чакыртырга туры килде. Үземнең дә өйгә аяк атлап керәсем килми. Иң гаҗәп хәлләр ирем минем янга түшәккә яткач башлана, ул тиктомалдан буыла-буыла кычкырып көләргә, кулларын болгап, җилпенә-җилпенә әллә ниләр сөйләнергә керешә, үзе импотент булмаса да, минем белән ирлек вазыйфасын үти алмый. Аның каравы сөяркәсе канәгать, йөзеннән-күзеннән сөенечле очкыннар чәчелә. Бер фаш ителгәннән соң, бу оятсызлар мөнәсәбәтләрен яшереп маташмыйлар, гарьлегеңнән егылып үләрсең, билләһи! Менә шулай ун елдан бирле тол хатын хәлендә иза чигәм. Ирле килеш ирсез яшим, парлы ялгызмын. Бу дөньяда минем кебек ялгыз каеннардан да ялгызрак тагын берәр бәхетсез җан бар микән?..

Сүзен төгәлләгән Гөлкәй сорау-ялвару-гаҗизлек тулы яшьле күзләрен миңа төбәде. Әмма бу мәлдә аны юатырлык үтемле сүзләр таба алмадым...  

Камышлы районы Иске Ярмәк авылында яшәүче Фәрит белән Миләүшә Гайфуллиннарның бәхете, мәсәлән, аларны соңлабрак тапкан. Сөткә пешкәч, суга өреп тормаганнар, ике ялгыз тәвәккәлләгән дә, яңа тормыш сукмагыннан атлап киткән. Менә инде алтынсу-сары чәчле кызчыклары Илвина да үсеп килә. Шушы сабый бала хакына әти белән әни иртә-таңнан торып эшли, “булсын” дип тырыша.

Фәрит тә, Миләүшә дә - ятимлектә үскән балалар. Шуңа күрә дә тулы гаилә кадерен беләләр алар. Матур итеп яшәү, куелган максатларга ирешү бары тик парлы тормыш, хәләл хезмәт аша гына килә бит ул.

Әтисе беренче тапкыр атка атландырган көнне Фәрит балачак хатирәләренең иң бәхетле мизгеле итеп искә төшерә. Гаилә башлыгы көтүче булып эшләгәндә сигез яшьлек улын еш кына үзе белән кырга алып чыккан. Аллы-гөлле чәчәкләр белән бизәлгән алан буйлап атта очып үткән бәхетле чаклар онытыламыни? Шул чакта малайның йөрәге атларга гашыйк булган да инде...

Галиулла ага вафат булгач, малай йортта бердәнбер ир заты булып кала. Йортны, бакчаны, малларны карау, аңардан кечерәк өч сеңлесенә күз-колак булу аның өстенә төшә. Өлкән сыйныфларда укыганда ук колхоз эшенә чыгарга туры килә: малай бозау, сарык көтүен көтәргә алына. Ә яз җиттеме, Фәрит күршедә яшәүче Гомәр Гатаевның аты белән Сабан туе чабышында катнаша. Җиңәме, юкмы, анысы инде икенче мәсьәлә, ә иң мөһиме – Гомәр аганың ат ышандыруы. Фәрит аны чистартып, ялларына тасмалар үреп мәйданга чыкканда үзен иң бәхетле кеше итеп сизә. Ә сигезенче сыйныфны тәмамлагач, яшүсмер шоферлыкка укып кайта. Ләкин “тимер айгыр” Фәриткә кагылган ат “җене”н алыштыра алмый.

Бүген дә әле илленче дистәне ваклаган Фәрит Гайфуллин чабыш атлары асрый. Ничәмә еллар буе районда аның Резьбасына һәм Мечтасына тиңнәр табылганы юк. Сабан туйлары вакыты җиттеме, Фәрит Галимулла улы кызыл яулыгын бәйли дә ат чабышларына китеп бара. Быел ул Мәчәләй, Иске Ярмәк, Иске Усман, Богырыслан, Камышлы, Татарстанның Бөгелмә шәһәре сабантуйларында катнашып, призлы урыннар яулап кайткан. Камышлыда Мечта - беренче, Резьба икенче килсә, Галидә, киресенчә, Резьба беренче урынга чыккан. Ә Резьба бит әле хуҗалык эшләрендә дә булыша.

Камышлы районында Фәрит Галимулла улы - чабыш атлары асраучы бердәнбер хуҗа. Шуның өчен Самара өлкәсе губернаторының Рәхмәт хаты белән бүләкләнгән дә ул. Башкалар әллә атлар яратмый, әллә эшне белми, әллә тәвәккәллекләре җитми. Фәрит ага, мәсәлән, моны хөкүмәттән ярдәм булмау белән аңлата. Әйе, чабыш атларын асрау бик зур бәягә төшә шул. Рационга фураж белән печәннән тыш солы, чөгендер, кишер, алма кебек яшелчә-җимеш кушарга, чистартып, коендырып торырга кирәк.

- Ирем атлар абзарына кереп, берәрсен озаграк сыйпап сөйсә, икенче арандагысы үрелеп хуҗаның баш киемен эләктереп ала һәм аяк астына ташлый. Янәсе, минем яныма да кер, мине яратып чыгарга онытма, дип тора. Әгәр берәрсенә атланып китсә, икенчесенең кешнәвенә түзәрлек түгел, - дип сөйли Миләүшә ат белән хуҗа мөнәсәбәтләре турында.

- Атлар - бик акыллы, сизгер хайваннар. Сабантуйлары килеп җиттеме, хәтта ашаудан да калалар, кайчан ярышка алып чыгар инде дип, күзләремә карап торалар, - дип дәвам итә Миләүшәнең сүзләрен Фәрит. - Үзем дә алар белән бергә дулкынлана башлыйм. Ә чабышлар башлангач, әйтеп бетергесез ләззәт алам. Атларым – канатларым минем. Әйтерсең лә мин үзем канатланып ”очам”.

Илвина да атларга битараф түгел. Ул минем атка атланып кайтканны күреп алса, бакча башына ук йөгереп чыга һәм алдыма менеп утыра. Кызым да үскәч чабышта катнашырга хыяллана. Аның киртә аша атлар белән сөйләшкәнен,, тайларны яратып сыйпаганын, шикәр сузганын күреп бик шатланам...

Фотога төшәр өчен йортка чыккач, биредәгә төзеклекне, байлыкны күреп мин дә шатландым. Печән чабарга, бәрәңге бакчасын эшкәртергә дисәң - ”Беларусь” тракторы, атларны ярышка алып барырга кирәксә - “ГАЗель” машинасы, кунакка яисә берәр эш белән чыгарга кирәк булса - “Калина” автомобиле басып тора. Фәрит Галимулла улы - авылның иң булдыклы балта остасы да бит әле. Авылдашларына өй салуда, түбә яңартуда, капиталь ремонт ясауда булышып тора.

- Шушыларның барысын да үз кулларыбыз белән булдырдык. Өй салганда мин агачның бер башыннан тотсам, Миләүшәм йөгереп килеп икенче башыннан күтәрешә, - дип мактады хатынын хуҗа.

Әйе, ире уңганның - хатыны да уңган шул. Миләүшә сыерларны көтүгә куганнан соң каймак, катык, эремчек ясап сата. Көндез дә тик тормый, парикмахерлар курсларын тәмамлап кайтканнан бирле авылдашларына хезмәт күрсәтә. Шулай да Фәритнең эшен өстен күрә ул: “Дөньяда иң яхшы ир кеше кем? - дип сорасалар, “Фәритем”, дип җавап бирер идем”, - дип, Миләүшә иренең яхшылыгына, уңган-булганлыгына шөкер итә һәм шулай татар гаиләсе нигезендәге гореф-гадәтләргә, уңганлык-булганлыкка, мәхәббәт барлыгына тагын бер кирпеч кыстыра. 

Үзе "артык җитди дип санамыйм" диебрәк бәяләсә дә, бу яңа альбомга тупланган җырлар Зөлфия иҗатын ахыргача тулыландырды дияргә була. Альбом электрон музыка жанрында, темасы – галәм һәм аннан агылучы "моң". Зөлфия тавышында, җырларында ниндидер җирдә очрамый торган аһәңнәрне элек тә ишетүчеләр булды. Бәлки, бу яңа "Kosmostan" дип аталган җыентык шушы "галәми моң"ны кеше күзалларлык итү һәм тыңлаучыга аңлаешлы форматка кертеп, гәүдәләндерү өчен кирәк булгандыр?

"Башкаларга ошамаганнар – барсы да марсианнар"

Альбомга 11 җыр кергән, һәммәсе дә татар телендә башкарыла. Күбесенең сүзләрен Зөлфия үзе язган. Бу җырларда – иреккә талпыну, Җирнең тарту көченнән ычкынып, очарга хыяллану. Һәм Зөлфия бу хыялын тормышка ашыра дияргә була, чөнки аның тавышы югарыда, бәйсез кош шикелле, чиста һәм җиңел булып яңгырый. Автор омтылышларын җырларның исемнәре аша да аңларга була: "Туктатыгыз бу корабны", "Күпгаләм", "Мәңгелек мизгел", "Очабыз?", "Зур татар сәфәре" һәм башкалар. Берничә җырга тулысы белән халык җырлары кереп киткән: "Бөрлегәнем", "Каз канаты", "Рәйхан", "Сания". Бу әсәрләрен Зөлфия ике исем белән атаган, чөнки үзенең автор карашын өстәгәннән соң, алар инде яңа бер мәгънә алганнар.

Альбомдагы җырлар – бер бәян, тарих, бер хикәя дип күзалласак, ул бәян "татар хан кызы" Татаэли исеменнән сөйләнә. Имеш, Марста да татарлар яши, аларның моңы менә шулай җырлар аша Җиргә килеп ирешкән... Зөлфия әйтүенчә, Татаэлины уйлап табуга Алексей Толстойның "Аэлита" әсәре илһамландырган.

Ә нигә нәкъ менә Марс? Гомумән, Русия эстрадасында "баш марсианка" исемен йөртүче бар бит инде – Жанна Агузарова, дөрес булса, ул да чыгышы белән татар. Зөлфия Агузарованың "марсианлыгына" дәгъва кылмавын әйтә, һәм бу ике образда кабатланулар күрми: "Башкаларга охшамаган теләсә кемне "марсиан" диеп була", ди ул.

"Альбомны Skype аша яздырдык"

Татар халык җырларының никадәр универсаль булуына шаккатарлык. Зөлфиянең башлангыч иҗатында һинд барабаны, Көньяк Америка халыклары уен кораллары кушып ясалган бизәлеш ничек ачып җибәргән иде татар җырларының матурлыгын. Джаз, рок, фолк жанрларында милли моңнарны югалтмыйча, халыкчанлыгын саклап яңгыратучылар бар. Хәзер менә электрон музыка. Зөлфия җырларына аранжировка ясаган электрон продюсер Герман Попов (икенче исеме - O.M.F.O. (Our Man From Odessa) элегрәк әрмән, молдаван, дагстан, азәрбайҗан, грузин, балкан шәһәр халык иҗаты һәм урыс шансонын "борынгы" синтезаторларда уйнап, бу халыклар музыкасына иске-яңа төсмер бирә. Татар җырларын да шулай эшкәртергә теләп, Зөлфия аңа мөрәҗәгать иткән һәм менә аларның уртак иҗат җимеше туган. Попов хәзер Һолландиядә яши.

"Зөлфиянең туган телендә язылган җырлары моңарчы беркайчан да болай яңгыраганы юк иде. Дрим-поп һәм нео-психоделикага "авышкан" искитәрлек ретро-саунд", – дип бәя бирүчеләр дә бар.

Зөлфия әйтүенчә, җырларны алар дөньяның төрле кисәкләрендә яшәгән килеш яздыра алганнар. Попов аранжировкаларын әзерләп, Зөлфиягә җибәреп тыңлаткан, бергәләп бизәлешкә төзәтмәләр керткәннәр. Шулай итеп, интернет аша яздырылган альбом килеп чыккан. Зөлфия әйтүенчә, мондый рәвешле эшләү хәзер музыкантлар арасында бик еш очрый, һәм ул төрле илләрдә яшәүче музыкантларга уртак проектлар башкарып чыгарга мөмкинлек бирә.

Мәсәлән, альбомдагы халык җырларында яңгыраган баянны танылган музыкант Айдар Гайнуллин язып җибәргән. Үзе яши торган Берлиныннан чыкмыйча да менә шулай Зөлфиянең татар альбомын барлыкка китерүдә катнашкан.

"Татарстан мине җылы каршылый"

Зөлфия соңгы вакытларда Казанда чагыштырмача еш була башлады. Үзе әйтүенчә, елга ике тапкыр килеп китә. "Казан минем икенче туган йортым, бәлки, беренчедер дә", ди ул. Бу килүендә Австралия кунагын "Болгар радиосы" музыкаль премиясе тапшыру тантанасына хедлайнер итеп чакырганнар. Бер караганда, "альтернатив" татар музыкасы, ягъни радио-эстрада концертлары форматына сыймый торган татар музыкасына "нигез салучы" Зөлфия Камалованы андый чара сәхнәсендә күрү сәер кебек. Икенче яктан, "Болгар радиосы" оештырган чарада мәртәбәле кунак итеп чын сыйфатлы музыка эшләүче Зөлфия Камалова чакырылган икән, димәк, милли музыкада алга таба да яхшы якка үзгәрешләр булыр дип уйларга нигез бар.

Зөлфия Казанда үзен җылы кабул итүләрен әйтә. "Миңа калса, Татарстанда эшләнә торган музыкада бертөрлелектән котылырга тиешбез. Мин һәрвакыт ниндидер яңалык табарга тырыштым һәм бу яңа альбом да татар музыкасына яңалык өстәр дип ышанам", ди музыкант.

Зөлфиянең яңа альбомын тәкъдим итү кичәсенә "альтернатив" классик музыка ясаучы композитор Радик Сәлимов та килгән иде. "Зөлфиядәге "моң", чыннан да, ниндидер космик көчкә ия. Ул моңның иң көчлесе - мәшһүр җырчыбыз Илһам Шакиров тавышында. Илһам абыйны көнгә бер мәртәбә тыңламыйча калганым юк. Зөлфия дә татар музыкасының классигына әверелде, һәм мин аны бик хөрмәт итәм", ди композитор. 

Халык та аптырашта: булган акчасын нишләтергә, ничек бәясен югалтмаска? Күптән түгел “Иҗтимагый фикер” фонды тарафыннан уздырылган сораштыру барышында да респондентларның яртысы диярлек (45 проценты) бүгенге вәзгыятькә борчылуын, булган акчасын кая куярга белми баш ватуын белдергән. Ә сез җыйган акчагызны нишләтәсез?

Узган гасырның 90нчы елларында, яңарыш дәверенә аяк басканнан соң, милләттәшләребез рухи кыйммәтләр, яшәү рәвеше, калеб хакында күбрәк уйлана, эзләнә, җан тынычлыгы эзләп мәчет ишекләрен ачып керә башлады...

Бу хакта берничә көн элек кенә Чуашстанда уздырылган XI “Шыгырдан укулары” гыйльми-гамәли җыелышында Мәскәү шәһәре һәм Чуашстан Республикасы мөфтие, РФ Иҗтимагый палатасы әгъзасы Әлбир хәзрәт Кырганов хәбәр итте. Мәгълүм булганча, бу мәсьәлә әүвәл Ставрополь краенда кузгатылган иде. Берничә мәктәптә яулык бәйләгән кызларга каныгып, йә яулыгыгызны саласыз, йә дә­рес­кә кертмибез, дип шарт куйган иде уку йорты җитәкчеләре. Бу ыгы-зыгы Татарстанны да әйләнеп узмады. Әйтик, Түбән Кама районында шундый омтылыш булды. Берничә ел элек Баулы районыннан да шундыйрак башбаштаклык очрагы хакында хәбәр килгән иде. Шөкер, респуб­ликабызда әлеге тыюларның мәгънәсезлек икәнен аңладылар сыман. Ә менә Мордовия Респуб­ликасында, хөкүмәт дәрәҗә­сен­дә карар чыгарып, укучы кыз балаларга мәктәптә яулык бәйләп йөрүне тыярга тырышулары бер нинди кысага да сыймый.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Не многие знают, что любые внутренние органы человека могут давать сигналы головному мозгу о том, что их работоспособность нарушена. Одним из основных сигналов, который, наиболее часто срабатывает у человека – это чувство жажды. Но почему некоторые люди пьют много и их чувство жажды обострено, а некоторые пьют воду очень мало, а их инстинкт жажды практически не проявляется.

Өлгерлегенә шаккатарсың, әле атна саен туган авылына кайтып йөри, туган нигезен ныгытты, шундагы борынгы биналарны төзекләндерер өчен акча юллап, көченнән килгәнчә тырышты. Татарга кыек сүз әйттерми, бигрәк тә яшьләргә, үссеннәр, өйрәнсеннәр дип үсендереп тора. Ә менә татарча белеп тә туган телдә аралашмаганнарны, балаларын милли мохиттән ераклаштыручыларны шелтәли. Анысы да олыларча, борчылып. Аның ниләр белән шөгыльләнгәнен үзеннән сораштык.

Бәйгенең шартлары монда: https://vk.com/onlinetatar?w=wall-81763294_618%2Fall 

Бәйгегә килгән слоган һәм девизларның кайберләрен сезгә дә укытырга булдык: 

Гөлсирин Дәүләтшина:
Матбугат - кердем, курдем, укыдым!

- Әтием, бер генә тапкыр тагын уйнап күрсәт әле, - дип ялвара башлый. Гармун моңы бу кечкенә гөнаһсыз нарасыйга ашау, эчү, саф һава кебек  яшәүгә көч бирүче, бик тә кирәкле гамәл булып тоелгандыр, күрәсең. Менә шулай кечкенәдән Ирек музыка дөньясына кереп чума. Өч яшь тулганда ул әтисе бүләк иткән үз гармунында уйный инде. Бу мизгелләрдә дөньяда аңардан да бәхетлерәк кеше булмагандыр, мөгаен.

Газинур — конферансье, шоумен. Ә иң беренче чиратта ул — мал табибы, төгәлрәк әйтсәк, атлар дәвалаучы. Ат табибы “Җырлыйк әле!”гә ничек килгән? Элек кайларда эшләгән? Шәхси тормышы һәм башкалар турында кызыксынып, Газинур белән күрешеп сөйләштек.

“ҖЫРЛЫЙК ӘЛЕ!”ГӘ МИНЕ РӨСТӘМ ЗАКИРОВ КЕРТТЕ”

— Газинур, соңгы арада тормышыңда иң зур яңалык “ТНВ”да эшли башлау булгандыр. Анда ничек килеп эләктең?

— Бу тапшыруга Татарстанның халык артисты Рөстәм Закиров “гаебе” белән килеп эләктем. Без күптән таныш, мәҗлесләрдә бергә еш эшләргә туры килде. Мин — алып баручы, ул җырчы булып, күп туй-юбилейларда йөрдек. Шунда якыннан күрде, белде мине Рөстәм абый. Шоу-бизнес өлкәсендә дә, тормышта да яхшы дуслар без. Булышып, бер-беребезне төрле җирдә рекламалап, уртак тел табып эшлибез. “ТНВ” җитәкчелегенә дә мине Рөстәм абый тәкъдим иткән. Тапшыру алып барырга чакыргач, үземне сынап карарга уйладым. Бардым, икенче көнне үк “съемка”лар булды. Күпме срокка алганнардыр, әлегә белмим. Матур эшли башлаган кебек, тамашачыны ялыктырмыйча, рейтингын төшермичә, киләчәктә шулай дәвам итә алсак, шуңа канәгать булачакмын.

Моңа хәтле ара-тирә “ТМТV”дагы “Музыкаль каймак” тапшыруын алып баргаладым. Концертларга еш чакыралар. Күп вакыт тамада вазыйфасын башкарабыз.

— Тапшыруга ничегрәк кереп киттең?

— Авыррак. Чөнки мин телевидение өчен профессиональ алып баручы түгел. Концертларда эшләү бөтенләй икенче бит. Әдәби телдә сөйләү, сценарийдан читләшмәү... Үзеңне гел кысаларда тотасы... Гөлдания апа белән бергә эшләп китү җайлы булды анысы. Ачык күңелле кеше ул, элек тә яхшы белә идем үзен. Өстәвенә икебез дә Сарман якларыннан. Уртак телне тиз таптык.

Сценарийны язып бирәләр. Дөрес, үзем аны башкачарак үзгәртер идем. Чөнки образым икенчерәк. Әмма тапшыруның стиленнән тайпылып, әйткәнемчә, кысалардан читкә китеп булмый.

— Тәнкыйть сүзләре ишеттерүчеләр бармы?

— Алай эт итеп сүгүчеләр булмады (көлешәбез). Аның каравы үземне еш тәнкыйтьлим. Бәлки, “ТНВ” образымны үзгәртергә ярдәм итәр.

— Син үз эшеңне дә булдырган идең түгелме, Газинур?

— Әйе, мин — шәхси эшмәкәр. Өч егет бергә бәйрәмнәр оештыру буенча үз фирмабызны ачтык. “Фабрика настроения” дип атала ул. Ун елдан артык эшләп киләбез.

“МИН — АТ ТАБИБЫ”

— Газинур, син шоу-бизнеста кайнасаң да, беренче чиратта, атлар дәвалаучы табиб бит. Биш ел университетта укып, бу өлкәдә бер көн дә эшләмәгәнсеңдер әле? Ул һөнәрне ничек сайлыйсы иттең?

— Күп әйберне укымыйча да беләм. Мин авыл егете бит. Атларны да яхшы дәвалыйм, башка эшләрне дә булдырам. Студент елларында практика үткәндә дә гел иң алдынгылар рәтендә бардым. Күп фермаларга баш мал табибы итеп эшкә дә чакырдылар. Колхозчылар гаиләсендә тудым, мал-туар арасында үстем. Якын булганга сайлаганмындыр бу юлны. Укырга кергәнче үк малларга укол ясый белә идем.

Кызганыч, соңгы елларда авылыбыз тормышы начарланды. Шуңа университеттан соң эшкә кайтмадым да инде. Мин мәктәптә укыган елларда безнең авыл Сарман буенча фермалары, фермерлары белән алдынгылар рәтендә тора, дан тота, гөрли иде. Комплекслар төзелә башлагач, яңа кануннар кергәч, колхозлар кысылды, тора-бара бөтенләй бетте. Авыл тормышын түбән тәгәрәттеләр. Хәзер колхоз, шулай дип әйтергә ияләшкәнмен, бик начар хәлдә. Анда кайтып зур үсеш күрмим.

— Әти-әниеңнәр ничек яшәп ята?

— Әнием Ләйсән гомер буе колхозда эшләде, әле дә шунда кайный. Аңа 47 яшь. Гаиләдә мин бердәнбер бала. Әмма иркә булмадым, балачактан бөтен эш эләкте. Ә әти Наил исемле.

Сүз уңаеннан, әнием бик матур җырлый. Вокал ягыннан осталык аңа тумыштан бирелгәндер.

— Ә син җырлый беләсеңме соң?

— Юк шул. Миңа җырлау сәләте бирелмәгән. Әмма балачактан гел сәхнәгә чыгаралар иде үземне. Әле алып баручы сыйфатында, әле берәр юмор белән... Бер төркем егетләр заманында “КВН”да да уйнап йөрдек. Шулар әкренләп сөйләм телен үстергәндер инде. Элек сәхнәне яратмаган, аннан читләшкән Газинур хәзер шуның белән яши. Ул тормыш рәвешемә әйләнде. Әйткәнемчә, җырламыйм. Чөнки җырчы — җырларга, алып баручы — алып барырга, ат табибы атларны дәваларга тиеш (көлешәбез)...

— Тиеш булгач, ник дәваламыйсың соң?

— Алып баручы яхшырак чыга кебек. Кайчак уйлап куям да, кешеләр белән чагыштырганда, хайваннар арасында эшләве җайлырактыр кебек (көлә).

— Әле соң түгел. Картлык көнеңдә берәр авылда йорт салып, ат табибы булып китмәгәең...

— Булуы бик мөмкин, чөнки авылны яратам. Дипломым бар, эше дә табылыр. Йорт салу хыялы юк түгел. Барысы да киләчәк планнары.

— Газинур, үткән ел өйләнеп куйдың бит әле син. Хатының Регина кайсы яктан?

— Апас кияве мин. Башкалага якын район. Бәрәңге, ит беткән саен кайтабыз (көлешәбез). Монысын шаяртыбрак әйтәм инде. Мөмкинлек чыкканда, ял итеп киләбез. Хатыным Регина яшь, әле студент кына. Юрист белгечлеген үзләштерә. Мине, эшемне аңлый. Гаиләбездә бар да тәртиптә, матур гына яшәп ятабыз. Артыгын мактамыйм, сүгәргә дә яратмыйм (көлешәбез).

2014 елда минем өчен иң зур һәм куанычлы вакыйга — кызым дөньяга килү. Аңа Ассель дип исем куштык. Гарәп теленнән алынган ул. Балабызга дүрт ай. Күз тимәсен, кызыбыз тыныч.

* * *

Тулы исеме: Газинур Наил улы Фәйзуллин
Туган урыны: Сарман районы, Янурыс авылы
Туган көне: 13 июнь, 1987 ел
Белеме: Казан дәүләт ветеринария академиясе

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Надир Мансур улы дин, власть һәм бизнес өлкәсендә башкарылган эшләргә һәм планда торган мәсьәләләргә басым ясады. Якын арада Россия мөселманнарының Диния нәзарәте һәм Россия мөфтиләр Шурасы рәисе шәех Равил хәзрәт Гайнетдин белән очрашаячагын белдерде. Бу эшлекле очрашуда автономия өлкә Диния нәзарәте структурасына үзгәрешләр кертү инициативасы белән чыгачак.

Quacquarelli Symonds (QS) агентлыгы ел саен дөньяның иң яхшы университетлары исемлеген төзи. Исемлек башында гадәттә американ йә британ уку йортлары тора. Русия уку йортлары беренче йөзлекә дә керми. Русиянең иң яхшы саналган Мәскәү дәүләт университеты быелгы исемлектә 114нче урында, Казан федераль университеты 551-600нче урыннарда гына.

Гала-концерт 3D проекцион лазерь тамашасы, график чагылышлар ярдәмендә музыканың үсеш тарихын тәкъдим итү белән башланып китте. Экранда “Татар Җыры”н алып баручыларның музыка уен коралында уйнау образы сурәтләнде. Бер үк вакытта төп экранда Казанның төп кунакчыл урыннары күрсәтелде. Соңыннан барлык график сызыклар да алып баручыларның гәүдәсенә җыелды һәм алар сәхнәгә чыктылар. Шулай итеп җыр бәйрәме башланып китте. 

 Җиңүче - Арчадан Фәнил Гарипов. Фәнилне "Вконтакте" аша безнең белән элемтәгә чыгуын көтеп калабыз. 

Ә алга таба әле тагын бер бүләк уйнатачакбыз. Безнең белән булыгыз.

Бүгенге бүләк шушылай уйнатылды - ВИДЕО: https://vk.com/video104466155_171076343

---

--- | 21.12.2014

Журналны рус телендәге басманың баш мөхәрире Альбина Әпсәләмова тәкъдим итте. Альбина Әпсәләмова - язучы Габдрахман Әпсәләмов оныгы, аны бу очрашуга килгән күпчелек яхшы беләләр булып чыкты. Чөнки Альбина мәскәүләр белән еш очрашулар уздырды соңгы вакытта. Ул очрашулар Мәскәү китапханәләрендә дә, мәдәни үзәктә дә үз иҗатына багышлап та, бабасы Габдрахман Әпсәләмов иҗатына багышлап та уздырылган иде. Габдрахман Әпсәләмовның беренче хикәяләре шушы Әсәдуллаев йортында барлыкка килгән дисәк дә ялгыш булмас. Ул анда заманында биредә Муса Җәлил оештырган әдәби түгәрәккә йөргән. Шул вакытта үзен Аптрахман дип таныткан Әпсәләмовка Муса Җәлил: "Йөрмә монда Мәскәүдә Аптрахман булып, кайт Казанга, Габдрахман булырсың", дип әйткән булган дигән мәгълүмат та бар.

Искәртеп үтәбез, “Яңа татар пьесасы” 2003 елдан башлап ел саен диярлек үткәрелеп килә.

Быелгы очрашуның зур өлеше, аңлашыла ки, икътисад мәсьәләләренә багышланды. Узып баручы елга нәтиҗә ясап Татарстан президенты республиканың бу елны икътисадта, кечкенә булса да, үсеш белән тәмамлавын ирештерде.

Илдәге финанс кризиска карамастан, Татарстанда барлык социаль програмнар да үтәлә, бердән-бер авыр барган эш – халыкны тузган торактан күчерү, ләкин бу – федерал програм, аның үтәлеше бездән генә тормый, дип аңлатты ул. 

Россия күләмендә уздырылган сораштыру да кешеләрнең 17 процентының киләсе ике-өч айда эшсез калырмын дип куркуын күрсәтә. Сораштыруда катнашучыларның 24 проценты, туганнарым арасында хезмәт хакын ала алмыйча йөрүчеләр бар, дип җаваплаган. Экспертлар, яңа һөнәрләр үзләштерергә кирәк, ди. Ә сез эшсез калырмын дип куркасызмы? Башка һөнәрегез бармы?