Балалары мәктәптә укучы әти-әниләр арасында коткы таралды: Интернетта Казан урамнарында педофил пәйда булу турындагы мәгълүмат кына җитмәгән, “кә­рәзле телефон”нарга көн дә куркыныч эчтәлектәге хәбәрләр килеп тора. Кайбер мәгълүматларга караганда, зыян күрүче кыз балалар саны бишкә җиткән. Тик Татарстан Эчке эшләр ми­нистр­лыгының Җинаятьчеләрне эзләү идарәсе башлыгы Павел Серов өч очрак барлыгын гына сөйләде. Алар нигездә бер-берсенә охшаш. Шуңа күрә җинаять кылучы да бер үк кеше булырга мөмкин дигән нәтиҗәгә килгәннәр.

“Сентябрь аенда балаларга һөҗүм итүгә бәйле булган җинаять очракларын берләштереп карыйбыз, – диде кичә полковник Серов. – Кызларга карата җенси характердагы гамәлләр кылучы кешенең кем икәне билгеле түгел. Аны ачыклау өчен махсус эш төркеме төзелде. Җинаятьчеләр­не эзләү бүлегенең эше кө­чәйтелде. Хокук саклаучылар даими рәвештә урамнарны күзәтә. Учас­ток полиция вәкилләре дә халык белән эшли”. Павел Серов сүзләренә караганда, җинаятьче турында ул Интернет челтәреннән файдаланучылар бел­гән кадәр генә хәбәрдар.

Мәгълүм булганча, “дөнья пә­рәвезе”ндә зыян күрүчеләр сурәт­ләве буенча ясалган фоторобот бар. Педофил торак йорт­ларның берсендә урнаштырылган камерага да эләккән. Интернетка әлеге видеоны да куйганнар. Әлеге мәгъ­лүматлар Интернетка каян килеп эләккән? Бу сорауга җавап юк. Бер яктан, әти-әниләрнең хәбәрдар булып торуы яхшы, әлбәттә. Тик социаль челтәрләрдә зыян күрүче кызларның исем-фамилияләре, туган еллары турындагы мәгълүмат та бар. Югыйсә, соңгысы тикше­рүчеләргә генә билгеле булырга тиеш. “Безнең идарәдә эш тәртибе үзгә, – диде Павел Серов.

– Мондый җинаять эшләрен тикшергәндә, документта зыян күрүчеләрнең исем-фамилияләре гомумән язылмый. Әлеге эшне бер без генә алып бармыйбыз бит”. Социаль челтәр­ләрнең берсендә низаг та чыккан. Җинаятьчене тизрәк эзләп табарга теләүчеләр тикшерү эшен үзләре башлаган. Алар фотороботка охшаган егетне дә тапканнар хәтта. Аның фотосын да урнаштырганнар. Ә Лаеш районында яшәүче 23 яшьлек егет яла ягулары турында полиция бүлекчәсенә гариза язган. Аннан гафу үтенгәннәр инде.

Өч очрак та бер-берсенә ох­шаш. Җинаятьче кечкенә кызлар артыннан лифтка керә. Аннары ул алардан югалган мәчесен эзләргә ярдәм итүләрен сорый. Баскыч янында киемнәре “пычрануы”н күреп ала һәм сөртергә тәкъдим итә. Шундый беренче очрак Оренбург трактындагы күпкатлы йорт­ларның берсендә теркәлгән. Узган ялларда исә Фучик урамындагы 86 нчы йортта булган коточкыч хәл турында да хәбәр таралды. Камера да әнә шул йорт янәшәсен­дә булган. Видеотасмада җинаять­ченең кыз бала артыннан күзәтеп баруы күренә. Ә шул ук урамдагы 22 нче йортта ике кыз бала педофилдан качып өлгергән.

Хокук саклаучылар буе 170-175 сантиметр, 22-30 яшьләр тирә­сендәге, ябык гәүдәле, коңгырт-сары чәчле ир-атны эзли. “Аны якын арада ук кулга алачакбыз”, – дип ышандырды Павел Серов.

Ул арада полиция вәкилләре башкаланың Совет районында әбиләргә һөҗүм итүченең дә эзенә төшкән. Мәгълүм булганча, узган атнада гына да урамда дүрт карчык зыян күрде. Әбиләрнең иң өлкәненә – 86 яшь. Җинаятьче аларның башына суккан һәм ке­сәдәге акчасын, кыйммәтле әйбер­ләрен урлаган. Әбиләрне талау нигә кирәк булгандыр? Барлык очраклар буенча зыян күләме сигез мең сум тәшкил иткән. Хокук сак­лаучылар моңарчы хөкем ителгән Казанда яшәүче 42 яшьлек ир-атны кулга алган. Ул гаебен таныган.

Яшь артистка бу сезонда тагын бәхет елмайды. Режиссер Илгиз Зәйни аңа үзе куя торган Мирхәйдәр Фәйзинең «Галиябану» спектаклендә Хәлил ролен тапшырды. Бүген Фәннүр Мөхәммәт­җанов белән укучыларыбызны якыннан таныштырабыз.

– Фәннүр, кайсы төбәкнең чишмә суларын эчеп үстең син? Театр юлыннан китәргә нәрсә этәрде?

– Мин Мамадыш районының Урта Кирмән авылыннан. 6 нчы сыйныфта укыганда Тукайның «Шүрәле»сен укытучы кушмаган килеш үзем ятлаган идем. Бүлмәгә бикләнеп, үземчә әсәрне рольләргә бүлеп укуым истә. Мәктәптә сыйныф җитәкчем Ренат Хәйруллин – мине иҗатка тарткан кешеләрнең берсе. Казанга килеп шигырь бәйгесендә катнашкан чакларым булды. Әнә шул шигырь, әдәби әсәрләр яратуым нәтиҗәсендә сәнгатькә тартылганмын инде.

– Мәктәптә ир баланың шигырь ятларга бик исе китми. Балачактан шигърият белән мавыгуыңның сәбәпләре бардыр бит.

– Мәктәптә укыганда үзем дә шигырьләр язгаладым. Алар район газетасында басылды. Аннары минем әтинең әнисе Хәлимә әбием электән үк мөнәҗәтләр яза торган иде. Ачлык елларын искә төшереп, үз язмышына багышлап яза иде ул аларны. Әтием 49 яшендә фаҗигале төстә арабыздан китеп баргач, аңа багышлап та чыгарды.

– Димәк, сәнгатькә тартылуың очраклы түгел.

– Минем концертлар алып баручы буласым килде. Шуңа да 9 нчы сыйныфтан соң театр училищесына киттем. Ә хәзер театр дөньясына килеп эләккәч, аның бөтенләй башка икәнен аңладым.

– Укуны тәмамлауга, Сезне курсыгыз белән Әтнә театрына җибәргәннәр иде. Ул чакта баш режиссер Фәрит Бикчәнтәевнең Казанга чакыруын ничек кабул иттең?

– Мин башта Фәрит абый ча­кыргач аптырап калдым. «Монда сине беләләр, әйдә эшләп кара», – диде ул. Студент чакта «Зәңгәр шәл»дә уйнаган идем инде. Һәркемнең бу театрда каласы килә, чөнки ул – үлмәс театр. Шул чакта баштан аякка кадәр бөтен күзәнәкләрем сөенде. Менә бу театрда дүртенче сезонымны башлап җибәрәм.

– Моңа кадәр уйнаган роль­ләрең арасында күңелеңә кайсы якын?

– Аларның барысы да җиде кат тир түгеп эшләнгән. Шуңа күрә һәркайсы якын. «Мәхәббәт FM»дагы Илдус роле белән тамашачыга күрендем. Ә инде «Хуҗа Насретдин»дагы Чәчтарашны иң кызыклысы дип саныйм.

– Режиссер роль биргәч тә, шатлыгыңны иң элек кемгә җиткерәсең?

– Иң беренче әнигә шалтыратам. Ул мин уйнаган спектакльләрне карарга да килә. Диск­ка яздырып, әбигә дә күрсәтәбез. Алар миңа: «Улым, эшеңне ташлый күрмә, андый театрда бөтен кеше дә эшли алмый», – диләр.

– Һәр артист хыял белән яши. «Галиябану» куеласын ишеткәч: «Их, Хәлилне уйныйсы иде», – дигән уй килмәдеме үзеңә?

– Хәлил булып уйнау башымда да юк иде. Илгиз абый: «Менә сиңа Хәлил роле», – дигәч, шаярта дип уйладым. Аңа да: «Ялгышмыйсызмы соң?» дигән сорау бирдем. Классик әсәрдә уйнау шулкадәр җаваплылык өсти бит ул. Аннары үземне Хәлил итеп күз алдына китерә башладым.

– Хәлил белән нинди уртаклыкларыгыз бар соң?

– Икебез дә авыл балалары. Икебез дә байлар түгел. Оялчанлык, хөрмәт хисе, тапкан мәхәббәтеңне югалтудан курку – икебезгә дә хас.

– Әлеге рольне уйнау өчен үзеңә шундый мәхәббәт утларында яну кирәкме? Үзеңнең дә мәхәббәтең бардыр...

– Уйнаган вакытта бер-берең өчен янарга да, көяргә дә тырышасың. Аны кыланып кына эшләп булмый. Хәлилнең кичерешләрен аңлата белергә кирәк бит. Репетиция башлангач, партнерым Гүзәл Гюлвердиевага якын килергә дә ояла идем. Ул бик үткен, әйткәнне тиз эләктереп ала белә. Аның белән уйнау рәхәт. 20 яшьтән узгач, мәхәббәтнең дә нәрсә икәнен аңлыйсың. Мәхәббәт утында янсаң, аны үз каһарманың кебек уйныйсың. Минем яраткан кызым бар. Ул да сәнгать кешесе. Әмма театрда эшләми. Мин үземә Хәлил белән Галиябану язмышын Ходай язмасын, дип телим. Арага Исмәгыйльләр керүен теләмим.

– Әгәр үзеңә Исмәгыйль ролен биргән булсалар...

– Уйнаган булыр идем. Тис­кәре рольдә уйнау җиңелрәк тә әле ул.

– Мәктәптә «Галиябану» әсәрен укыган чакларың хәтердәме соң?

– Ул чакта без ул әсәрне аңлап җиткерми идек.Телевизордан караганда да Исмәгыйльне җенем сөйми иде. Ул караш хәзер башкача. Һәр кеше үз бәхете өчен көрәшергә тиеш.

– Репетиция вак­ытында нинди кыенлыклар белән оч­раштың?

– Үземне психологик яктан җиңәргә туры килде. Мәхәббәтне уйнау җиңел түгел. Җырлау өчен Айгөл Хәйридән вокал дәресләре алдым. Гармунда уйнавымны шомартырга туры килде.

– Анысына кайчан өйрәнгән идең?

– Минем бабайның ­энесе гармунчы иде. 5-6 нчы сыйныф­ларда үзем дә уйнарга өйрәнә башладым. Аннары мәктәптә гармунда уйнау серләренә төшендерделәр.

– Бүген авы­лдашларыңның үзең белән горурлануын сизә­сеңме?

– Әйе, укытучыларыбыз да безнең белән горурлана, дип уйлыйм. Без җырчы Гөлсирин Абдуллина белән бер сыйныфта укыдык. Авылдашлар Равил Шәрәфиев, Ринат Таҗетдинов кебек өлкән артистлар турында сорашалар.

– Үзең өлкән буыннан нинди сыйфатларын алырга тырышасың?

– Алардагы тырышлык, үз эшләрен ярату кебек сыйфатлар сокландыра мине.

– Тормышта нинди шигарь белән яшисең?

– Минем күңелгә Муса Җәлилнең:
«Көчлелегең белән горурланма,
– Кешелегең белән горурлан», – дигән юллары якын.

52 яшьлек ир бер тапкыр өйләнгән булган. БМоннан 5 ел элек аерылышканнар. Улы аның белән яши, 27 яшьлек кызы чит илдә карьера ясый. “Акыллы, зифа гәүдәле, коңгырт чәчле тормыш иптәше эзлим. Ул Чаллыда яшәргә риза булырга тиеш, чөнки улым лицейда укый һәм аңа уку бик ошый. Без әлегә берни үзгәртергә дә җыенмыйбыз”, – ди кәләш эзләүче ир.

Тапшыруны 5 октябрьдә төшерәчәкләр.

“Хәрби хезмәттәге егетләр хәрби хәрәкәт урыннарына җи­бәрелмәячәк, – дип ышандырды ул. – Бу хакта инде моннан берничә ел элек – бер еллык хәрби хезмәткә күчкәч үк әй­телде. Чакырылыш буенча солдатка киткән егетләр хәрби хәрәкәтләрдә катнашмый, анда контракт нигезендә хезмәт итүчеләр генә җибәрелә”. Погодин сүзләренә караганда, узган ел армия сафларында булган егетләр барысы да туган якларына исән-сау әйләнеп кайткан.

Быел Татарстанда яшәүче 4 меңнән артык егет солдат шулпасы эчәчәк. Россия күләмендә исә 147 мең егет хәрби хезмәткә алыначак. Армиягә чакыры­лу­чыларның күбесе (40 процент) Коры җир гаскәрләренә озатылачак, 12 проценты – Россия Эчке эшләр министр­лыгының эчке гаскәрләренә, 11 проценты Хәрби диңгез флотында хезмәт итәчәк, 8 проценты – Стратегик билгеләнештәге ракета гаскәр­ләренә, 7,7 проценты Хәрби һава көчләренә һәм башка частьларга озатыла. Респуб­ликаның югары уку йортларында эшләп килүче кафедраларда укучылар саны да кимеми. Быел биредә 1 меңнән артык студент егет белем ала. Ә менә альтернатив хезмәткә баручылар күп түгел – нибары 35 кеше генә.

Татарстанның хәрби комиссары сүзләренә караганда, булачак солдатларның яңа киемен исәпкә алмаганда, быелгы чакырылышта әллә ни үзгәреш юк. “Офис” формасы дип аталган әлеге хәрби киемне офицерлар инде ике ел рәттән кия. Хәзер солдатларга да чират җиткән. Яшерен-батырын түгел, солдат­лар­ның элеккеге киеменнән канәгатьсезлек белдерүчеләр шактый иде. Күпләр аны кышын – туңдырган, җәй көне артык эссе булганы өчен яратмады. Нә­ти­җәдә, солдатлар арасында, салкын тиеп, госпитальдә ятучылар саны да шактый булган. Погодин исә мондый хәлләр башка кабатланмаячак, дип ышандырды. “Шулай да кырдагы күнекмәләр, физик күнегүләр өчен солдатларга элеккечә үк камуфляж биреләчәк”, – ди ул.

Армия сафларына китүче­ләргә елдагыча кәрәзле телефон белән банк картасы да тапшырылачак. Аңа ай саен 2 мең сум күләмендә акча кү­череләчәк. Ятимнәр өчен аның күләме 3 мең сумны тәшкил итә. Банк картасына солдатның ата-анасы да акча күчереп тора ала. Очрашуга килгән жур­налист­ларның берсе өч ел элек армиядә хезмәт иткән энесеннән казарманы төзеклән­дерү өчен акча сорауларын да искә төшерде. Казан хәрби гарнизоны прокуроры Андрей Сысолятин, казармаларның торышыннан зарлану очраклары тер­кәлмәде, дип белдерде. “Быел хәрби частьларның чисталыгы, аша­туның начар булуы яисә җылы суның булмавыннан зарланучылар булмады. Солдатлар яшәгән урыннарны даими тикшереп торабыз. Балаларының нинди шартларда көн күрүен әти-әниләр үзләре дә килеп карый ала”, – диде ул.

P.S. Хәрби чакырылыш буенча сораулары булганнар түбән­дәге номерлар буенча шалтырата ала:
264-23-51 – Казан гарнизоны хәрби прокуратурасының “кайнар линия”се;
05216, 221-60-06 – Татарстан Хәрби комиссариатының “кайнар линия”се.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

2000 ел

3 декабрь. Лечениеләр шулай дәвам итә. Файдасы да, зыяны да күренми. Туйдырды инде. Тагын бер атнадан кайтып китәбез, Алла боерса. Сәүия һәркөн килеп йөри. Аның практикасы иде. Ләкин ул да практика урынына больницага йөрде өч атна буе. Аягына разработка ясатып йөрде. Аннары аның инвалидлыгының срогы чыккан иде. 3 нче группаны пожизненно биргәннәр. Иртәгедән ул практикага йөри башлый. Квартирга ордер турында шалтыратучы булмаган һаман. Теге пенсиянең дә рәтле-башлы килгәне юк. Сентябрь аена алган килеш. 

Сәламәтлек саклау өлкәсендә соңгы вакытта тәртип урнаштырырга тырышалар да кебек, югыйсә. Элек керергә куркыныч булган, искергән, тузган поликлиникаларны, сырхауханәләрне сиплиләр-ремонтлыйлар. Табиб ишек төбендә сәгатьләр буе чират тормыйм дисәң, аңа интернет аша язылырга була. Авырулар бу нинди хәл дип чәүчәләкләнгәч, бахилга кадәр түләүсез бирә башладылар. Заманның иң кәттә техникасы белән шыплап тулган, эчтән дә, тыштан да ялт итеп торучы галәмәт затлы клиникалар ачылды. Ә иң мөһиме – бездә үтә катлаулы операцияләр ясаучы искиткеч оста табиблар бар. Кыскасы, ил медицинасын бетереп ташлап булмый. Форумда президент үзе дә, илнең сәламәтлек саклау министры да үзебезнең клиникаларда дәвалануларын әйттеләр. Хәлләр алай ук начар түгел, димәк?

Ләкин... Киров өлкәсеннән күп балалы ана бер баласын ортопедка күрсәтү өчен акча түләргә, ягъни түләүле кабинетка керергә туры килүен әйтте. Русиянең баш педиатры, хирург, медицина фәннәре галиме Леонид Рошаль бездә педиатрия хезмәте искиткеч яхшы диде. Педиатрлар, балаларны тикшерүче, дәвалаучы белгечләр, чыннан да, бик шәфкатьле, профессиональ, чын табиблар (һәрхәлдә, безгә тап булганнары). Ләкин табибларга гына бәйле булмаган мәсьәләләр дә бар. Мәсәлән, кадрлар кытлыгы. Әйтик, бушлай хезмәт күрсәтүче аллергологка, массажчыга, күз табибына чират булганлыктан, баласын түләүле клиникага җитәкләп китүче аналар азмыни? Ник дигәндә, аларга дәва берничә атнадан түгел, ә кичекмәстән кирәк. Хәер, поликлиникаларда регистратурада ук башланган чираттан, табиб ишеге төбендә дөрт итеп кабынырга торган авырулардан, фәлән кабинетка кереп, фәлән кадәр анализ тапшырулардан өркеп, үзебез дә түләүле клиникаларга тәпиләмибезмени?

Аннан... Форумда чит илдә дәваланучы түрәләр тәнкыйтьләнде. “Чиновникларның чит илдә дәваланулары – аларның үзебезнең ил банк системасына ышанмыйча, чит илдә исәп-хисап счеты ачуларына яки балаларын чит илдә укытуга тиң проблема, димәк, алар үзебезнең илдә тиешенчә эшләргә теләмиләр”, – диде Путин. Әйе, халык дивана түгел, түрәләрнең үз балаларын чит илдә укытуларын-эшләтүләрен дә күреп-белеп тора, алар без йөргән бүлнисләргә йөрмиләрдер, акчаларын “оек балтырында” сакламыйлардыр дип тә шикләнә. Бу – җитәкчеләрнең, байларның туган илне ярату-яратмаулары, үзебезнең медицинаны хөрмәт итү-итмәүләре, балаларын яшәтү өчен туган җирне лаеклы дип санау-санамаулары кебек бик зур темаларга үрелеп китә торган мәсьәлә. Ярар, бүген анысына ук кереп батмый торыйк. Соңгы вакытта җаннарны әрнеткән күренеш киң тарала бара: балаларын чит илдә дәвалату өчен акча җыючы ата-аналар саны арта. Туганнары, якыннары акча җыеп чит илгә операциягә алып барганны сызланып көтеп ятучы егетләр, кызлар, ирләр, хатыннар да бар. Океан артларыннан нинди генә кыйммәтле, заманча аппаратуралар кайтарылса да, безнең медицина “тегеләр”некеннән күпкә көчсез, димәк? Һәм гади кешенең читтә укырга, дәваланырга хокукы гына бар, димәк. Ә мөмкинлеге бик-бик чикле...

Дәүләт клиникаларында эшләүче табибларның акчаларын арттырсалар да, шәфкать туташларының, санитарларның акчалары да бик аз дип беләм. Бу хезмәткәрләргә бетле-кортлы сукбайларны, йомышларын асларына үтәп бетергән исерекләрне чистартып, операция ясарлык хәлгә китерү кебек эшләрне, урын өстендәге чирлеләрне төрле тикшеренүләргә йөрткәндә күтәрү-төшерә-күчерү кебек авыр эшләрне дә үтәргә туры килә, югыйсә. Санитарка, туташларның урын өстендәге туганнарының хәлен белергә килүчеләргә “фәлән сум бирсәгез, туганыгызның астын алыштырам” диюләре шуңа да гадәти күренешкә әйләнеп барадыр, бәлки, хәзер.

Ә чирлеләр бик күп. Медицина алга китте, затлы клиникаларыбыз бар дип ничек кенә шапырынсак та, авыл саен акылдан язган бер яки ике кеше, урын өстендә ятучы яки инвалид арбасында утыручы берничә гарип... Балтач районы, Түнтәр авылында яшәүче даими авторыбыз Рәфхәт Зариповның газетабызның 3 сентябрь санында Малмыж шәһәрендәге “Матурлык салоны”нда эшләүче массажчы Зөлфия Хөсәенова турында “Бармаклары рентген кебек” дигән язмасы басылгач, шул ханымның телефонын сорап, редакциягә бик күп кеше чылтыратты. “Үзебездә дәва таба алмадык, аптыраганнан, шунда барып карыйк мәллә дип уйлаштык”, – диләр...

Мин кайвакыт “Жизнь” газетасын алгалыйм. Аның 8-14 сентябрь санында мондый юллар бар: “Медицинаның бүгенге хәле – коточкыч. Чирлеләр ыңгырашып-кычкырып та ярдәм көтеп ала алмыйлар. Бөтен җирдә бер сүз: “Квота”, “Чиратка бас!”, “Интернеттан язылырга кирәк”... Һәм “акча, акча, акча”... Һәм без кайчандыр иң кешелекле һөнәр вәкилләре дип йөрткән ак халат ияләре үзләре дә нәрсә майтарылганын аңламыйлар кебек. Үзләре белән. Халык белән. Медицина белән... Сез өстәгеләр бу хакта белми дип уйлыйсызмы? Әллә аларга бу хәлләрне җиткереп тормыйлармы? Бәс, нигә хөкүмәт гадәттән тыш утырышка җыйналмый? Министрлар җыелсыннар да, бер-берләренең күзләренә туры карасыннар һәм тиешле нәтиҗәләр ясасыннар. Кешеләр, чыннан да, сызлана бит...”
Их, кая минем валидол?..

1

2

3

4

5

Бөек Ватан сугышы вакытындагы бу фаҗига Куйбышев өлкәсеннән генә дә 4958 ватандашыбызның гомерен алып киткән. Шуларның 44 проценты – 16 яшькә җитмәгән балалар. Ул вакытта күгәргән башак җыеп пешерелгән икмәктән Ульян, Пенза, Оренбург өлкәләрендә, Башкортостан Рес¬публикасында да меңләгән кеше вафат булган иде бит.

Безнең якларда да, бигрәк тә элеккеге Новый Буян районында, корбаннар саны шактый. Үз вакытында Самараның “Азан” газетасында, соңрак Яңа Кызылсу, Мулла авыллары тарихы турында язылган китапларда җан тетрәндергеч бу хәлләр турында тәфсилләп язылган иде инде.
Септик ангина олыларны һәм балаларны, тулаем гаиләләрне, сугыштан яраланып кайткан инвалидларны – берсен дә жәлләмәгән. Дәүләт тарафыннан күрелгән чаралар да бу чирне җиңә алмаган. Шуңа күрә 1944 елда септик ангинадан вафат булган кешеләрне Бөек Ватан сугышының корбаннары дип санау бик дөрес.

...Кызылсу авылының 72 йортыннан чыккан 51 мәет зиратта бер тирәдә җирләнгән. Аларның кабер калкулыкларының бер биеклектә булуы моңа дәлил булып тора.

Вакыт үтә, яңа буын кешеләре үткәнне яхшы белми. Шуңа күрә туган авылның тарихы белән кызыксынучылар септик ангинадан вафат булган авылдашларының исемнәрен мәңгеләштерергә ният иттеләр. Ниһаять, 2015 елның 26 сен¬тябрендә, Корбан гаетен бәй¬рәм иткән көннәрдә бу ният тормышка ашырылды.

Һәйкәлне “Диамант” фирмасында ясату һәм урнаштыру чыгымнарын авылдашларыбыз Йосыф Мингачев, Мансур Яруллин, Руслан һәм Ринат Фәйзетдиновлар, Рәшит Шәрапов, Шамил Харисов, Хәлил Думбалов, Тәлгать Хуҗин, Минәхмәт Хәлиуллов, Җәүдәт Гайсин, Рәфыйк Майлян, Алексей Рогачев, Игорь Гараев һәм Константин Кийко түләделәр, ә бертуганнар Габделәхәт, Әмирхәт һәм Әхтәм Ситдыйковлар һәм зират караучысы Минегали Хәсьянов кабер ташын урнаштыру белән шөгыльләнделәр. Шушы изге эштә катнашучыларның барсына да Аллаһының рәхмәтләре яусын!

 Августта хәлен белергә барган идем: “Укытучыларның август киңәшмәсеннән кайттым әле, – диде ул. – Килеп алдылар, җылы юрган бүләк итеп, китереп куйдылар. 40 ел укыттым бит, хезмәтемне онытмаулары өчен район җитәкчеләренә рәхмәтләр яусын”.
Наилә апа бүгенге тормышына шөкер итеп, ил-көнгә изге теләкләрен яудырып, үткәннәрен дә сөйләп алды.

– 1952 елда бик күп карчыклар җыеп, әни Мәүлет укытты. “Нигә бу кадәр күп кеше чакырасың, әни?” – дигәч: “Җыймый булмый, кызым, үземне дә моңарчы бер чакырмаганнар да чакыра бит, син укытучы булганга дип беләм, балаларына “икеле” куймасын дип әйтүләредер, мөгаен”, – диде. Ашны матур гына үткәреп җибәреп, озак та үтмәде, мине райкомга чакырдылар. Райком секретаре Гариф абый Садыйковны өченче баруымда гына очраттым. Бүлмәсенә кертеп утыртты да, бер бит кәгазь сузды. Шикаять икән: “Әхмәрова Наилә хатыннар җыеп, Мәүлет укытып ята”, – дигәннәр. Өч кеше кул куйган, шул исәптән, авыл советы секретаре дә.

– Мин коммунист түгел, укытучылыктан алсагыз, фермага китәм, әнигә булышып үстем, андагы эшне яхшы беләм, – дидем миңа сораулы караш төбәгән Гариф абыйга. – Әгәр хәзер шушы бүлмәгә бер кулына таягын, икенчесенә хәерче биштәрен тотып, аягына фермада эшләгәндә кигән ертык чабатасын кигән әни килеп кереп: “Мин малай үстергән идем, ул капитан булды, әмма сугышта үлеп калды. Бер кызым Мөрәле мәктәбендә, икенчесе Кошманда укыта, аларга югары белем алырга мин ярдәм иттем, ә миңа кем ярдәм итәр?” – дисә, нишләр идегез? Мин үземне гаепле санамыйм. Әнкәем авыл халкын хөрмәтләп, кунакка чакыра икән, моннан бернинди дә хилафлык эзләргә кирәкми. Әбиләрне ашка үзем өндәп йөрдем, әни алдындагы бурычымны үтәдем.

Гариф абый бүлдерми генә тыңлады, аннан шулчак бүлмәгә килеп кергән иргә: “Минем толыпка төреп, бу кызны Мөрәлегә илтеп куй”, – диде. Шуның белән аш уздыру мәсьәләсенә нокта куелды.

Аннан күрәзәче Әһлисафа әбигә баруым истә калган. Үзебезнең районның Чәчкаб авылы егетенә кияүгә чыгып, аерылып кайткан иптәш кызым белән барган идек без аның янына. Әһлисафа әби иптәш кызыма: “Ирең белән бүтән кушыла алмыйсың”, – диде, сүзе рас килде. Миңа: “Озакламый кияүгә чыгасың”, – диде. Чыннан да, шул көннән күп тә үтмәде, өч кызын ятим калдырып, үлеп киткән дус хатынның иренә кияүгә чыктым. Ирем Борһан бик акыллы булды, уртак улыбыз Равил туды. Хәзер оныкларның балалары бар инде. Ләкин өч кызыбызның икесе дөньядан иртә китте. Розабыз гына исән. Мине ул бик тәрбияли, әни дип өзелеп тора.

Наилә апа газеталар укый, сканвордлар чишәргә ярата. “Их, Ходай барлык кешегә дә шундый саулык, камил акыл бирсә икән!” – дип уйладым мин аның яныннан киткәндә.

Панин фикеренчә, күп вакытын эшләп уздырган ата-аналар еш кына бала белән дәрес әзерләргә, йә булмаса, катлаулы фәнне үзләштерү өчен өстәмә шө­гыльләнеп утырырга вакыт таба алмый. Ә әби-бабайлар моңа бик теләп риза булыр иде, ди ул. “Һәр мәктәптә дә­рестән соң баланы укырга, язарга өйрә­түче, дәрес әзер­ләргә ярдәм итүче әби-ба­байлар төрке­мен булдырырга кирәк. 7-10 кешедән торачак әлеге төр­кем әгъ­зала­рының яше 50­дән югары булырга тиеш”, – ди проект авторы. “Волонтер әби-ба­бай­лар бик яхшы тәр­бияче дә була алыр иде, – ди Панин. – Башлангыч сыйныф укучыларын зиһенне үс­те­рүче уен­нар уйнатса, яшүс­мер­ләрне исә алар бәхәсле очрак­ларны көч кулланмый гына чишәргә өйрәтә ала”.

Сүз уңаеннан, мондый программа күп кенә чит ил­ләрдә, аеруча АКШ һәм Япо­ниядә уңышлы гына эшләп килә икән инде. Әйтик, 1996 елда АКШта Experience Corps дигән махсус программа эшли башлаган. Аның ниге­зендә теге яки бу мәк­тәпкә бер­ке­телгән өлкән яшьтәге волнтерлар атнасына 15 сәгать буе мәктәптә эшләргә тиеш. Хөкүмәт пен­сионер­ларның юл, ашау өчен киткән чыгымнарын да кап­лаган. Нәти­җәдә, волонтер булып эш­ләгән пенсионерлар үз­ләрен физик яктан гына тү­гел, рухи яктан да яхшырак хис итә башлавын бел­дергән. Бүген инде бу программа дөнья­ның 17 шәһә­рендә эшли. Панин фике­рен­чә, волонтер әби-бабай­лар төркемен туплаганда, социаль яклау ида­рәләренә дә мөрәҗәгать итеп булыр иде.

Аны режимлы территориягә тыелган әйберләр алып керергә маташканда ТР буенча Россия УФСИН хезмәткәрләре тоткарлый. Шәхси тикшерү вакытында аның кул сумкасында алты сим-карта табып алалар.

Гамәлдәге законнар нигезендә төзәтү колониясе территориясенә тыелган әйберләр алып керергә маташу өчен 5 мең сумга кадәр штраф күздә тотылган, дип белдерә нефтьчеләр шәһәре газетасы.

Озак көттермәде, ике минут дигәндә машина да килеп туктады. Йөртүчесе бигрәк ачык кеше булып чыкты. Әйтерсең, рольләр алышынды. Журналистларны да уздырып, сорау арты сорау яудыра башлады бу. Татар кешесе, Рамил исемле икән. Үзен кызыксындырган сорауларга җавап алып бетергәч, тормышы турында да сөйләп куйды. Тыштан бик бәхетле кеше булып күренсә дә, йөрәге тулы сагыш, әрнү икән үзенең.

Азат Абитовның “Җәйнең кичләре” җырына төшерелгән өр-яңа клип презентациясе! Ул “Яңа исемнәр” дип аталган концерт кысаларында узачак. Монда шулай ук “Ваһапов фестивале – 2013” лауреаты, һәркемнең дә күңеленә хуш килгән Гөлсирин Абдуллина, яшьләр кумиры, суперпопуляр Мәскәү кунагы Радик Юлъякшин һ.б. яшь җырчылар да катнашачак.

Сюжетта аларның уллары - Энтузиастлар бульварында фаҗигале рәвештә үлгән 5 сыйныф укучысы Данил турында сөйләделәр.

2012 елның 5 маенда Данил фонтанга егылып төшкән иптәше Андрей Чурбановны коткара. Ләкин үзе ток сугу аркасында вафат була. Үзе дә, иптәше Андрей да ашыгыч рәвештә КДМЦга китерелә, тик кызганычка каршы табиблар Данилның гомерен саклап кала алмый. 

Михаил Боярский, Валерий Леонтьев, Диана Арбенина һәм Владимир Пресняков составындагы жюри Мәликәнең осталыгын һәм тавышын югары бәяләде. Пресняков хәтта шаярып җырчыны сихерчегә тиңләде һәм җыр тыңлаган вакытта зур хисләр кичереп, елап алуын да яшермәде. Әлеге видеоны сезгә дә карарга тәкъдим итәбез. 

Татарстнның Эчке эшләр министрлыгы китергән мәгълүматларга караганда, машинада 7 ир-атның үле гүдәсе табылган. Алар барысы да җылы киемдә булганнар. Фаразларга караганда, алар - балыкчылар. Аларның үлем сәбәпләре әлегә ачыкланмаган. Хәзерге вакытта әлеге ирләрнең шәхесләрен ачыклау башланган.