26.08.2021 Милләт
Өлкә “Бердәмлек” газетасының 31нче июль санында авылдашым Фәрид абый Ширияздановның “Ышанычлы утраулар” дигән мәкаләсен укыгач, мин дә Гакыйль Сәгыйров турындагы истәлекләрем белән бүлешергә булдым. Гомеренең таңында ук хәрәкәтсез калып, тормыш рәхимсезлегенә бирешмичә, күңел көрлеген, рухи ныклыгын саклап калган язучы, шагыйрь, рәссам Гакыйль Сәгыйров татар халкының горурлыгы ул.
Шагыйрь үзенең иҗаты белән халкыбызга хезмәт итеп, рухын баетты. Гакыйль Сәгыйровның “Тормыш җиле”, “Айбагарлар”, “Кабатланмас моң”, “Неповторимая мелодия”, “Ике кояш”, “Шатлыклы иртә”, “Йөрәк сере”, “Шатланам мин җырлар булып калуыма” кебек шигырьләр һәм рәсемнәр җыентыклары татар әдәби мирасын баеткан кадерле тәлгәшләр булып калалар. Гакыйль абый белән (мин аңа шулай дәшә идем) мин якыннан таныш идем. Хезмәт елларымда Димитровградка барып, аның турында документаль фильм төшергәнебез, үзе, әнисе Хәбибҗамал апа турында эчтәлекле мәкаләләр язуым бүгенгедәй хәтеремдә. Үзе исән чагында тыгыз элемтәдә торып, телефон аша һәрвакыт хәбәрләшеп, киңәшә идек. Әлбәттә, киңәшләрне Гакыйль абый бирә иде, һәр яңа китабын да, кеше аркылы булса да, бүләк итеп җибәреп торды. Минем җыентыкларым басмага чыгуын ишетсә, балаларча куанып, котлап шалтыратты. Әтием белән бер елда туган Гакыйль абый миңа: “Нихәл, коллега?” – дип эндәшә иде. Әлбәттә, хәзер миңа аның шулай үз итеп шалтыратуы җитми, ләкин берни дә эшләп булмый, тормыш кырыс, кадерле кешеләребез бакыйлыкка китә тора. 2019 елда, Камышлы төбәгендә Х Бөтенроссия авыл Сабан туе узганда, Гакыйль Сәгыйровның абыйсы Наил Шәрифулла улы һәм аның тормыш иптәше Халидә ханым миндә кунак булып та киткәннәр иде. Наил абый яшь чагында Камышлыда берничә ел эшләгән булган һәм, ниһаять, 60 елдан соң, кабат бу якларга килергә насыйп булган. Ул, олы яшенә карамастан, Камышлының инде үзгәреп өлгергән урамнары буйлап истәлекләренә чумып йөрде. Ә быел, Гакыйль Сәгыйровның вафат булган көнендә, ягъни 29 июльдә, миңа да Димитровград шәһәренә барып чыгарга насыйп булды. ...Димитровград мине җылы кояшы, якты йөзле кешеләре белән каршы алды. Истәлекләр белән бүлешкәч, Наил әфәнденең һәм Хәлидә ханымның гаиләсе, туганнары катнашында Гакыйль абыйның рухына багышлап Коръән табыны уздырылды. Илле елдан артык урын өстендә яткан каһарман шагыйрьның вафатына да 12 ел гомер үтеп киткән икән. Укыган, кылган догаларыбыз кабул булып, Гакыйль абыйның рухы шатланып ятсын иде. Өч көн кунак булуыма карамастан, Сәгыйровлар гаиләсе һәм туганнары белән сөйләшер сүзләребез бетмәде. Күршеләрендә корбан мәҗлесендә катнашу, Халидә ханымның туганнары Әлфия хәм Рузалия ханымнарда кунак булу - барысы да күңелдә якты хисләр калдырды. Борчыганы да булды - Иске Җүрәй авылында шагыйрьнең музей-йортының нигезе эшләнгән булуга карамастан, төзү эшләре тукталып тора икән. Сәбәбе әлеге дә баягы - җир шары буенча таралган чир икән. Ләкин ышанасы килә, башланган эш кайчан да булса тәмамланыр, безгә музей ачылу тантанасында да катнашырга насыйп булыр әле. Бу эшнең башында “Прогресс-В” компаниясе президенты, Россиянең атказанган төзүчесе Вазыйх Гата улы Мөхәммәтшин булуы аеруча куандыра, чөнки хөрмәтле Вазыйх әфәнде үз сүзен аяк астына салып таптый торган кеше түгел. Менә шулай мин Димитровград шәһәрендә Гакыйль Сәгыйров калдырган эзләрне барлап йөрдем. Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы Гакыйль Сәгыйров рәссам таланты өчен 1999 елда Халыкара “Филантроп” премиясе, Татарстан Язучылар берлегенең Г. Исхакый исемендәге әдәби бүләге, Ульяновск өлкә татар автономиясенең Г.Кандалый исемендәге премиясе, “Өмет” газетасының С.Урайский исемендәге бүләге иясе әле дә булса татар халкын берләштерүче көч булып кала. Аның тормышы - үрнәк, ә шигырьләре – тормыш җыры.
Фәния КӘРИМОВА
--- | 26.08.2021
Өлкә “Бердәмлек” газетасының 31нче июль санында авылдашым Фәрид абый Ширияздановның “Ышанычлы утраулар” дигән мәкаләсен укыгач, мин дә Гакыйль Сәгыйров турындагы истәлекләрем белән бүлешергә булдым. Гомеренең таңында ук хәрәкәтсез калып, тормыш рәхимсезлегенә бирешмичә, күңел көрлеген, рухи ныклыгын саклап калган язучы, шагыйрь, рәссам Гакыйль Сәгыйров татар халкының горурлыгы ул.
Шагыйрь үзенең иҗаты белән халкыбызга хезмәт итеп, рухын баетты. Гакыйль Сәгыйровның “Тормыш җиле”, “Айбагарлар”, “Кабатланмас моң”, “Неповторимая мелодия”, “Ике кояш”, “Шатлыклы иртә”, “Йөрәк сере”, “Шатланам мин җырлар булып калуыма” кебек шигырьләр һәм рәсемнәр җыентыклары татар әдәби мирасын баеткан кадерле тәлгәшләр булып калалар. Гакыйль абый белән (мин аңа шулай дәшә идем) мин якыннан таныш идем. Хезмәт елларымда Димитровградка барып, аның турында документаль фильм төшергәнебез, үзе, әнисе Хәбибҗамал апа турында эчтәлекле мәкаләләр язуым бүгенгедәй хәтеремдә. Үзе исән чагында тыгыз элемтәдә торып, телефон аша һәрвакыт хәбәрләшеп, киңәшә идек. Әлбәттә, киңәшләрне Гакыйль абый бирә иде, һәр яңа китабын да, кеше аркылы булса да, бүләк итеп җибәреп торды. Минем җыентыкларым басмага чыгуын ишетсә, балаларча куанып, котлап шалтыратты. Әтием белән бер елда туган Гакыйль абый миңа: “Нихәл, коллега?” – дип эндәшә иде. Әлбәттә, хәзер миңа аның шулай үз итеп шалтыратуы җитми, ләкин берни дә эшләп булмый, тормыш кырыс, кадерле кешеләребез бакыйлыкка китә тора. 2019 елда, Камышлы төбәгендә Х Бөтенроссия авыл Сабан туе узганда, Гакыйль Сәгыйровның абыйсы Наил Шәрифулла улы һәм аның тормыш иптәше Халидә ханым миндә кунак булып та киткәннәр иде. Наил абый яшь чагында Камышлыда берничә ел эшләгән булган һәм, ниһаять, 60 елдан соң, кабат бу якларга килергә насыйп булган. Ул, олы яшенә карамастан, Камышлының инде үзгәреп өлгергән урамнары буйлап истәлекләренә чумып йөрде. Ә быел, Гакыйль Сәгыйровның вафат булган көнендә, ягъни 29 июльдә, миңа да Димитровград шәһәренә барып чыгарга насыйп булды. ...Димитровград мине җылы кояшы, якты йөзле кешеләре белән каршы алды. Истәлекләр белән бүлешкәч, Наил әфәнденең һәм Хәлидә ханымның гаиләсе, туганнары катнашында Гакыйль абыйның рухына багышлап Коръән табыны уздырылды. Илле елдан артык урын өстендә яткан каһарман шагыйрьның вафатына да 12 ел гомер үтеп киткән икән. Укыган, кылган догаларыбыз кабул булып, Гакыйль абыйның рухы шатланып ятсын иде. Өч көн кунак булуыма карамастан, Сәгыйровлар гаиләсе һәм туганнары белән сөйләшер сүзләребез бетмәде. Күршеләрендә корбан мәҗлесендә катнашу, Халидә ханымның туганнары Әлфия хәм Рузалия ханымнарда кунак булу - барысы да күңелдә якты хисләр калдырды. Борчыганы да булды - Иске Җүрәй авылында шагыйрьнең музей-йортының нигезе эшләнгән булуга карамастан, төзү эшләре тукталып тора икән. Сәбәбе әлеге дә баягы - җир шары буенча таралган чир икән. Ләкин ышанасы килә, башланган эш кайчан да булса тәмамланыр, безгә музей ачылу тантанасында да катнашырга насыйп булыр әле. Бу эшнең башында “Прогресс-В” компаниясе президенты, Россиянең атказанган төзүчесе Вазыйх Гата улы Мөхәммәтшин булуы аеруча куандыра, чөнки хөрмәтле Вазыйх әфәнде үз сүзен аяк астына салып таптый торган кеше түгел. Менә шулай мин Димитровград шәһәрендә Гакыйль Сәгыйров калдырган эзләрне барлап йөрдем. Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы Гакыйль Сәгыйров рәссам таланты өчен 1999 елда Халыкара “Филантроп” премиясе, Татарстан Язучылар берлегенең Г. Исхакый исемендәге әдәби бүләге, Ульяновск өлкә татар автономиясенең Г.Кандалый исемендәге премиясе, “Өмет” газетасының С.Урайский исемендәге бүләге иясе әле дә булса татар халкын берләштерүче көч булып кала. Аның тормышы - үрнәк, ә шигырьләре – тормыш җыры.
Фәния КӘРИМОВА
--- | 26.08.2021
- Илгиз абый, үзегез җырларга яратасызмы?
- Юк.
- Җырлап та карамадыгызмы?
- Бәйрәмнәрдә дус җырчыларым белән җыелышабыз. Алар җырласын (елмая). Ә безгә шундый талантлы дусларыбыз барлыгына шатланып, кул чабасы гына кала. Барлык аралашкан, хезмәттәшлек иткән артистларыма иҗат эшчәнлегендә уңышлар телим. Артист өчен зур уңыш ул – тамашачы мәхәббәте.
- Беренче оештырган концертыгызны хәтерлисезме? Кемнеке иде ул?
- Әлбәттә. Ничектер мин Чаллыда Әлфинә Әзһәмова концертына эләктем. Ул вакытта аның “Төнге урам” җыры хит иде. Уйлый торгач, Әлфинә Әзһәмованың концертын Уфада оештырып карарга булдым. Аннары Казандагы продюсерлык үзәгенең проектларын Башкортстан буенча эшләдем. Быел танылган композитор, җырчы Наил Шәймардановның юбилей концертларын Уфада һәм Башкортстан шәһәрләрендә оештырдык. Планда Казанда һәм Чаллыда концертларын уздырырга уйлыйбыз. Аның җырларын бик күп артистлар башкара һәм һәркайсысы хит диярлек.
- Вәсилә Фәттаховага багышланган музей ачарга теләмисезме?
- Юк. Бик авыр хезмәт ул. Бу эшкә ниятләгән очракта да, музейны туган ягында ачарга кирәк.
- Вәсилә Фәттахованың репертуарында күңелле дә, моңсу да җырлар урын алган. Җыр сайлауга ничек карый иде? Берәр җыр сайлау тарихын исегезгә төшерә аласызмы?
- Әлбәттә, барлык артистлар кебек җырның сүзләренә дә, көенә дә, аннан соң инде ясалачак аранжировкасына да игътибар итә иде. Үлеменә 3-4 ай кала, җырлар сайлап йөрде. “Мин китәм, син каласың” кебегрәк эчтәлекле җыр сайлаган иде. Беркайчан да хатыныма каршы барганым булмаса да, андый эчтәлектәге җыр башкаруын теләмәдем. Әмма ул җырны җырлап өлгермәде...
Тагын бер нәрсә искә төште. Вәсилә башкаруындагы “Яшә көлеп” җырының тарихын сөйлисем килә. Сүзләрен дә, көен дә Зифа Нагаева иҗат итте. Ул җырны беренче ишетү дә үк ошаткан идем. Ялгышмасам, “Яшә көлеп” җырын Зифа апаның концертында ишеттем дә кебек. Аңа шалтыратып, ул җырны сатып алырга теләгәнемне әйттем. “Мин каршы да булмас идем, әмма җырны башка җырчыга бирдем”, - диде Зифа апа. Хәзер инде ул җырчының исемен төгәл хәтерләмим. Җырны беренче мәртәбә ишеткәч, Вәсиләнең башкаруын теләдем. “Әйдәгез, ул җырчы егет белән сөйләшеп карыйм. Бәлки, бирер безгә”, - дидем. Зифа апа үзе дә сөйләшергә теләк белдерде. Ул егеткә бардым, сөйләштем. Каршы килмәде. “Син дә җырла, әмма бу җырны барлык хокуклары белән сатып алам”, - дип без уртак фикергә килдек. Хатыныма кайтып, Зифа апаның яңа җырын бирүен, “Вәсилә җырласын”, дип әйтүен җиткердем. Вәсилә нык шатланган иде ул чакта. Аранжировкасын ясатып, аны тамашычыга чыгардык. Аннары клип төшерү мәсьәләсе килеп басты. Ул вакытта Казандагы продюсерлык үзәге белән хезмәттәшлек итә идек. Әле дә хәтерлим клипны Казанда төшердек.
- Без Вәсилә Фәттахованы сәхнәдән генә күреп белә идек. Ә гадәти тормышта нинди иде ул?
- Бергә 9 елга якын яшәп калдык. Ярты ел очрашып йөргәч, гаилә корып җибәрдек. Вәсилә ачык, юмарт күңелле, тәртипле, гаилә җанлы, чын хатын-кыз иде. Бөтен кешегә карата шундый иде. Ачу сакламады. Аның ачуын чыгарырга бик авыр иде. Әмма тиз үпкәләтергә мөмкиннәр иде. Чит шәһәрләрдәге банкет, концертларга чыгып китәр алдыннан, минем белән сөйләшә иде. Миннән башка чыгып китәсе килми иде аның. “Үзем генә бармыйм. Барсам да, бергә барыйк”, - дип әйтә иде. Минем бит үз эшем дә бар. Шулай да бергә барырга җай таба идем. Аннары Кәримне дә калдырып китми идек. Гел безнең белән булды. Иҗат безнең өчен беренче урында иде. Үзем дә аның иҗаты алга баруын теләдем. Бергә булган әлеге бәхетле мизгелләрне искә алып сөйләргә генә калды...
- Вәсилә апаны яратканыгыз әллә каян күренеп тора.
- Әлбәттә! Вәсиләне, аны яратуымны онытып булмый. Ул мәңге!”
